Dolmakalem Nedir?

Dolmakalem Nedir?

Eğer kendinize "Dolmakalem nedir?" veya “Bir dolmakalem nasıl çalışır?” diye sorduysanız doğru makaleyi okuyorsunuz. Merak etmeyin yalnız değilsiniz, sınıfta, ofiste, bir kafede karşılaştığınız birçok insan da daha önce hiç dolmakalem kullanmamış ve bu soruların cevabını bilmiyordur. Ulaşılmaz ya da pahalı oldukları için değil. Aksine, 6-7 liraya tek kullanımlık bir dolmakalem veya yaklaşık 100 liraya makul bir giriş seviyesi dolmakalem alabilirsiniz. Bu makalede size dolmakalemlerin tarihi hakkında bilgi verip, zaman içinde uğradıkları değişimlerden bahsedecek ve sonunda “Dolmakalem nedir?” sorusunun cevap vereceğim.

 

Dolmakalemlerin Kısa Tarihi

Dolmakalemin ne olduğunu anlamak için, öncelikle  neden icat edildiklerini anlamalıyız. Tarih ilginizi çekmiyorsa, makalenin son paragrafına atlayabilirsiniz veya tarihte hızlı bir kalem turuna hazır olun!

İyi bir dolmakalemle bir defa yazarsanız, bir daha asla başka bir kalemle yazmak istemediğinizi fark edersiniz!

Dolmakalemler icat edilmeden önce:

İnsanlar mürekkeple yazmak için, divit (dip kalemler) kullanmak zorundalardı. İlk divit basitçe keskinleştirilmiş bir çubuk veya tüyden ibaretti. Bu kalemlerin uçları çok çabuk yıpranıyordu, insanlar daha uzun ömürlü olması için metal uçları geliştirdiler. Günümüzde artık divit, bir tutucuya (cam, ahşap, metal vb.) tutturulmuş metal bir uçtan oluşuyorlar. Bu kalemler doğrudan mürekkep haznesine (hokka) batırılır ve ucunda bir yalnızca birkaç sözcük yazmaya yetecek kadar mürekkep tutarlar. Uçtaki mürekkep bittiğinde, yazmaya devam edebilmek için kalemi tekrar hazneye daldırmak gerekir.
Divitlerin kullanımında pek çok sorun vardır. Yazmaya devam etmek için sürekli mürekkebe daldırmak, gittiğiniz her yere yanınızda mürekkep şişenizi  götürmek (Bu her zaman mümkün değil tabi ki), ve yazım sırasındaki dengesiz mürekkep dağılımı gibi ... Dolmakalemlerden önce, yazım dünyası böyleydi… Sonunda biri divit kullanmaktan yoruldu ve daha iyi bir yazım aracı icat etmeye karar verdi.

İlk Dolmakalemler

İlk dolmakalem, divitin gövdesini bir mürekkep haznesi olarak kullanma fikrinden yola çıkılarak üretildi. Bu kalemlerin mürekkep haznesi  (gövdeleri) genellikle damlalıklarla doldurulurdu, bu yüzden damlalık dolmakalemler olarak adlandırıldılar (eyedropper fountain pen). Bu dahili mürekkep kaynağına sahip uç, kâğıda dokunduğunda kılcal hareket yoluyla mürekkep kâğıda doğru akıyordu ya da en azından böyle çalışması bekleniyordu. Ama bu dolmakalemler sıklıkla hiçbir temas olmadan da mürekkep akıtıyorlardı. Bu sızdırma problemi aslında içi boş bir tüp olmalarından kaynaklanıyordu. Mürekkep, uçtan veya kalemin gövdesindeki hazne ile kavrama bölümü arasındaki yivlerden dışarıya sızıyor; kullanıcının elleri, kıyafetleri, yazım masasını kaplayabiliyordu.

Her ne kadar kalem tasarımları ve teknolojideki gelişmeler bu sıkıntıların önüne geçmeye yardımcı olsalar da dolmakalem tarihinde devrim yaratan ve yaygın kullanılmaya başlamalarına neden olan fikir; mürekkep haznesi olarak gövde içine kauçuk bir kese yerleştirmek oldu. Bu kauçuk kese ucun üzerindeki bölüme yerleştirildi ve mürekkep kılcal hareket ile keseden uca doğru iletildi. Böylece basınç, yüzey gerilimi ve sızdırmaz bir keseyle kalemdeki akıtma problemi çözülmüş oldu.
Böylece dolmakalemler benimsendi ve tüm dünyada  kullanılmaya başlandı. Aynı zamanda birer statü sembolü haline geldiler. Artık insanlar sürekli kendi dolmakalemlerini diğerlerinden ayıracak yeni özellikler, malzemeler ve doldurma mekanizmaları arıyorlar.

 

Dolmakalemlerin Altın Çağı

1890’lardan 1950’lerin sonlarına kadar olan dönem dolmakalemlerin altın çağı olarak kabul edilir. Teknolojideki ilerlemelerin kalem tasarımlarına ve mekanizmalarına yansıması, kalitenin her geçen gün artması dolmakalemleri muazzam satış rakamlarına ulaştırdı. Modern bir kalemde bulabileceğiniz neredeyse her şey bu çağda icat edildi. Bu süre zarfında yaşanan iki Dünya Savaşı, kalem üreticilerini kalem tasarımları ve malzemeleriyle, daha yaratıcı ve becerikli olmaya zorladı. Dolmakalemler bu dönemde sadece değerli metallerden ve sert kauçuktan yapılmaktan çıkıp, plastikten yapılmış basit, günlük, ulaşılabilir nesnelere dönüştü. Buna rağmen, bu plastik kalemler, öncekilerin birçoğundan çok daha iyiydi üstelik zaman testini de geçtiler, neredeyse yapıldığı günkü kadar iyi görünen ve tüm mekanizmaları sorunsuz çalışan 80 yaşında bir kalem bulmak zor değil. Bu dönemde üretilmiş kalemler vintage dolmakalem koleksiyonerleri için çok değerlidir, koleksiyonlarının önemli bir kısmı bu döneme ait kalemlerden oluşur. Dönemin en popüler markaları; Waterman, Parker, Sheaffer, Eversharp ve Esterbrook’tur.

Modern Dolmakalemler

Pek çok yönden modern dolmakalemler Altın Çağdakilerden farkı değiller. Ancak 1950'lerin ardından, yazım araçlarının kalitesinin önemi azaldı. Tükenmez kalemler popüler olmaya başladı ve birçok dolmakalem üreticisi bunları üretmeye odaklandı. 1960-80'lerden kalma koleksiyon değeri olan dolmakalem örnekleri var, ama geri kalanlar okul çocukları veya yeni bir tükenmez kalem almaya gücü yetmeyen insanlar için yapılmış düşük kaliteli kalemler.

1990'larda dolmakalemler yeniden ünlendi. Kalem üreticileri yeniden yüksek kaliteli dolmakalemler üretmeye başladılar. Ayrıca sınırlı sayıda üretilen kalemleri arzu nesnesi haline getirerek koleksiyonerlerin dikkatini çektiler. Dolmakalemler, kullanan kişi hakkında bilgi veren yazım aksesuarı haline geldi. Tek bir kaleme on binlerce lira harcamak da, modern bir kalemi yüz liranın altında satın almak da mümkün. Bu, size bir dolmakaleme sahip olmak için ödemeyi beklediğinizden daha az bir fiyat gibi gelse de, aslında benzer fiyatlara tek kullanımlık onlarca tükenmez kalem satın alabilirsiniz. Günümüzde sadece altı-yedi liraya tek kullanımlık bir dolmakalem almanız bile mümkün!

Peki dolmakalemin diğer kalemlerden ne farkı var?

Günümüzde artık bir kalem almak istediğiniz zaman pek çok farklı seçeneğiniz var, gelin onlara bir göz atalım ve sonunda dolmakalem nedir sorusunun cevabına gelelim.

• Tükenmez kalemler: İlk kez 1950’lerde hayatımıza giren tükenmez kalemler günümüzde en yaygın kullanılan kalemdir. Tükenmez kalemler sıvı mürekkep kullanmazlar. Onun yerine, tüpte yağ ve mürekkep karışımıyla elde edilen bir macun bulunur. Kalemin ucunda, kâğıt üzerinde hareket ettiğinde dönen bir top vardır. Bu top döndüğünde bir miktar macunu tüpten alır ve kâğıda aktarılmasını sağlar, böylece yazım sağlanır. Dolmakalemlerle kıyaslandığında, bu kalemlerde yazarken baskı uygulama gerekliliği ve düzensiz mürekkep akışı yazım konforunu düşürür.
• Roller kalemler: Bu kalemler pilot kalem olarak da bilinirler, tükenmez kalemle aynı mekanizmaya sahip bu kalemlerin temel farkı su bazlı mürekkep kullanmalarıdır. Bu sayede daha ıslak, dolmakalemlere benzer bir yazım konforu sağlarlar ve yazım sırasında basınca ihtiyaç duymazlar. Diğer yandan kağıt yapısına bağlı olarak arka sayfaya kanama yaparlar.
• Jel kalemler: Tükenmez ve roller kalemlerle aynı mekanizmayı kullanan jel kalemler su bazlı jel kıvamında boya yerine pigment içeren mürekkep kullanırlar. Bu nedenle daha çeşitli ve canlı mürekkep renkleri vardır. Jel kıvamındaki mürekkep özel kıvamından dolayı arka sayfaya kanama yapmaz ancak kuruma süresi uzundur.
• Keçeli Kalemler: Sıvı mürekkep içermez. Kalemin gövdesinde bulunan lif kütlesinin ucu yazma noktası olarak görev yapar. Çözücülerle eritilmiş boya ile ıslatılan lif kâğıt ile temas ettiğinde, bu karışım kâğıda geçer, çözücü buharlaşarak uzaklaşır ve boya kâğıtta kalır. Keçeli kalemlerin kapakları daima kapalı tutulmalıdır, aksi halde kalem içerindeki çözücü tamamen buharlaşır ve kalem kuruyarak kullanılmaz hale gelir.

Dolma Kalem Nedir? sorusununa özet cevap;

Tüm bu bilgilerden sonra artık dolmakalemin ne olduğunu öğrenmeye hazırsınız. Bir dolmakalemin dahili bir sıvı mürekkep haznesi bulunur, mürekkep kılcal hareket yoluyla uca doğu akarak kâğıda aktarılır. Bugün piyasada bulunulan tüm kalem türleri, dolmakalemle benzer özellikler taşıyabilir, ancak dolmakalemler birçok yönden benzersizdir. Bence en benzersiz özelliği, dolmakalemlerin mürekkep haznesini istenilen mürekkep ile doldurarak, kalemlerimizi sayısız renk seçeneği ile kullanma özgürlüğümüz. Bir diğer önemli fark ise uç çeşitliliği, düz bir çizgi için sıradan bir orta uçtan, farklı çizgi varyasyonları için esnek bir uca veya keskin bir çizgi için italik bir uca kadar çeşitli metal uçlar var. Dahası, bazı dolma kalemlerin uçları değiştirilebilir! Seçim tamamen size ait!

Hadi artık tüm bu bilgilerden yola çıkarak dolmakalem için iyi bir tanım yapalım.

Dolmakalem; içerinde bulunan mürekkep haznesine farklı doldurma teknikleri kullanılarak ilave edilen su bazlı mürekkebi, kılcal hareket ve yer çekimi yardımıyla, ucundan kâğıda aktaran yazma aracıdır. Her mürekkep dolma kalem ile uyumlu değildir. Dolma kalem mürekkebi sadece bu kullanım amacı için üretilmektedir.

Bu tanım kulağa nasıl geliyor? Sadece genel bir tanım, dolmakalem kullanmaya başladıktan sonra tanımların aslında önemsiz olduğunu siz de fark edeceksiniz. Onun tükenmez kalem, roller kalem veya keçeli kalemden sadece görüntüyle değil yazım konforu ve hissiyle de aslında tamamen farklıdır. Ve dolmakalemleri bu kadar eşsiz kılan budur. İyi bir dolmakalemle bir defa yazarsanız, bir daha asla başka bir kalemle yazmak istemediğinizi fark edersiniz!

Siz de dolma kalem sahibi olmak isterseniz, birbirinden farklı dolma kalem modelleri için koleksiyonumuza göz atabilirsiniz. .